Ter tere zıteğawuneh’ujı (Тэр тэрэу зытэгъаунэхъужьы)
14 Melıl'feğu 2011
Sl’eğuğew, zağoreme yaşha kiriqoağexer sıgu keç’ıjew sızégupsısırem, şıleme kitimıış`eşütı lajer ter tere zet’ç’ejığe zerşıtır sıgu kéwogorem sel’eğujı.
Sınıbj yil’es 5 - 6 yafızegu yitew sı”ç’le s’’ıquğoem, bzıl’fığexer zedeguş`axe bete yaxezırem yioağağe guşıer zıkınıbjım kısçımığupşejını fedize ğaş`eğonı yiç’i tıbzılfığeme gu şiğaç’ıne zı guşıağew neperemi sıgu keç’ıjı. Moreşte yioağağ “se sıpşaşe mı köyım desew argane ofım pıl’ew lajereme wolleha zıkınıbjım yasımıtın, düwel ofım şılajew woreh’ui yil’epkı sémıpl’ew Türk l’epkım şışımi yestın, Adıg’em yésetı s`ow sıpşaşe sımığawuneh’un” yioağağ. Kışnewujım zerioğem fedewi yiş`ağ, yişawo Adıg’e pşaşe kifişağ, şhaç’em yipşaşexer Türk ç’aleme yaritığex. Ay fedexer zexezxıre Adıg’e ç’alexeme yazağorexeme şhaqo yaş`i Adıg’e pşaşeme yapşeupe umıhaxew, Türk pşaşexer kâşe féjağex. Sınıbjeğugorem kine yiraxğer kısçığupşejırep, yéjım xebze daxe xl’ew, lejaqo zı nıbjıç’ağe yikeşeğum Adıg’e pşaşe kıfaşe yeasew yideqoğu kınesığe pşaşe zieme yawune zırıze yauhağexemi, mı ç’alem yati yéjıri lejenı pemış`e of yaş`erep tıpşaşe yétte yafedğalejeştep yaui pşaşe kiratığep. Ari gubji zı Türk pşaşe kişi wunağo h’uğe. Careşte l’epkım yane şıph’er, dünayem tétıfe zereth’eştım nemıç’, yéj yiwujıç’e h’uştım yemgupşew, gul’ıte zimıe Adıg’e bzıl’fığe thamıç’em yéj yil’epkı l’epsegodew yiş`ığ.
Yécapem tışecene tızıfejem mafem yéne Türk bzeç’e tıguşıa tızşesağe, yécap’ep’em tıkiç’ıje tıköyı tıkızıqojırem tız`uşreme tadeguş`a zıh’uremi Türk bzeç’e tadeguş`a tıféjağ, tıguş`aç’e zexezıxıre téynahıjıxeme tıféğasakını peé oo yéqow Türk bze dexaşe zejüğaş`ağ kıtaoti téğamısh’ereştığ. Teri ay feoağer tımış`ew, başe timığape Türk bzemç’e tıguş`eştığ. Yil’es 40 zıtéqom axeme kıtao yaesağağexer kıdgurıoağ. Nepe yinıbj 30 yixereme, yéj yabze yamış`ejı h’uğex. Careşte ter tere tıbze tiyağ yédğaç’ıjığ.
Tıl’epkı şışew z’e (bibbaşı, albay, yarbay, general) fede thamatexer, (millet vekil) parlémenterxer, düwel ofım pıtı şhağrıtxer kıtxeç’ığex, şhaç’erem mıxeme yazırem yéj yil’epkı yiş’üağe yéç’ıne zıs’e yimiş`e Türkiye`m, Türk`ığem f elejağ, febenağ, fepş`ıl’`ığ, yiğazefağ, zerişağ, yiriğacağ, fezewağ, fiwuç’ığ, zıtirğawuç’ıhağ, zipiğaqodağ, yéj yibze, yéj yil’epkım yil’ep’ağeme yafesakığep zıs’eç’e yafiğapağexep. (Sıxewukow se sımış`ew mıxeme yaşışe Adıg’ağem felejağe zıgore ş’ö ş’öş`eme, ay yis’’ere kitfiğah’ağexer kısfeş’ütxıme sıgoape h’uşt). Ar yimıko yaş`en faye pstewur yawuxığem fede yape yitı pl’ışö zie zağore Adıg’exer, siyasi gupsıse zetefığexeme yapıhağex, siyasi partixeme yaxehağex semegu siyasi bğum tışış, jabğu bğum tışış, yaogorem yéj ya zew`uğer yawkoağ.
Yéjıme yas’’e yağaunu papç’e zéğap’iyigorem yémıgupsısxew, mıwuç’ıtexew yea kifere pstewur yağah’ağ. Türk bzem moreşte yaow zı guşıe xet “Ayranı yok içmeye, tahtaravanla gider ……” yeşöne şxıwupsı yimıew ph’omğum tésew psıwunem zireğahı yao. Te ca guşıem fede tizeqo, yie blım pstewur wurısım kil’exini Osmanlım kızxexehajıxe yikışnevujı yia kıénejığe yil’epkım re yibzemi yil’ep’ağe yimış`ew, yimığaune yéj yéje yia iriğaç’ıjığ.
Nepe tıl’epk Xasem kiziç’ığem yil’es 147 téqoağ. Miyfediz yil’esıme yıfızegum miy kek’oşığe Adıg’exer t’ısıxew yéj yabzeç’e zıgore yatxığep, Türk bzeç’e, Arap bzeç’e, adere bzexemç’e txağex yéj yabze yaşha yirapesew yiritxağexep. Tıbze re tıxabze kiğağunene zerewuğoyıp’e dernekxer yağawuç’üğex. Yağawuçüğe dernekxeme mıadıg’e l’epkıxeri zixâl’eş’öağ, yiığınığe zia iral’hağexeme yaş`en fayer yamış`e pşıne re cegum yéwo yéş`eme kapışew zimi şhamıpexe, mıh’uştı ofıxeme yapılıxegorem yil’esı şe téqoağ. Latin alfabe txaç’e zie, Türkiye`m Kırıl alafabe txaç’e yécaç’e şirağaş`ene yiwujı yihaxi, mıh’uştı ofım yiwujı yitıxe yil’esı şem yibze terezew yiritxeşüne, yireceşüne nebg’e şe kizxéğaç’ş’üğep. Cıre nesıfe yej ya bzeç’e zı çxıl’ xamıçış’ö Adıg’e xasem kiç’ığe çxıl’ıxeme yacağex. Dernekxeme yafemığaterezış’üğe bze ofım mı yawujıre yil’esı zawlem, yibze ş`ü`ı zıleğ’ow yiqdıç’e razı femıh’uğe nebg’exer, yéj yaşha lejaç’eç’e, Latin harfxemç’e Adıg’e alfabexer yağahazerığex. A yéğahazerığeme yazırer adereme yenaha ğaterezığew, Türk bzem yialfabe fede (fonem) make alfabe şıt, mı alfabe ş`ıç’em adereme neha sıgu yéuğe zereşıtım peé tıa kiferemç’e apıağu tıfeh’une tıgu yituwubıtağ, cıre nesıfe miy fedize bze lejığe re yiqos’’ı min 65 nehabe guşıe yite wase xemıl’e, internetç’e wuzfayem wul’ıneasıne uxığe (online) zı guşıal’e h’uğe Danef Adıg’e alfaber, Kırıl alfabem pımıç’ıxe yaasew KAFDER / ANKARA dernekim yişhağrıtım yimıde, yafezotene yaderneki qoağe, Ali İhsan ım Tha wöğapsew miy fediz yil’esım wupıl’ığ kiramıo, tıxabzem yémıqow mıwuç’ıtexew nepeşötexe kıfızedéqoağex. Mır zızexetexım tış’öeş`ı mıh’o zerh’uğem tiéwupş`ağ, yadiyi şıtığeme kéğaşıph’ağ. Teri cedaşe tıgu kéwoağ, mı dernekxer tı Adıg’e bze zığaqodı yiaseme, wurısıme yafelajereme ya a iral’hağex ş’öoa t’`ui tiriğagupsısıjığ.
Yil’es 146 yikışnewujı TRT radyo telewizyonum Adıg’eme yazeç’erem yibzeç’e zı thamafem zı sehat nıko program ahe kiziratım a programım yizeç’eri kaberdey bzem yiwubıtıjığ.
Adıg’exemi K’urtxeme yaratığe telewizyonum fede zı televizyon kiratımi neperem fede tıfeğas’eéş’üştep, program zış`ışüne, zezşeşüne, guş`aşüne nebg’e ğesağe zeritimıem feşhafe, areşte (şive – diyalet) zı guşıe zetefığe zakomç’e h’uştıme zıs’eç’e mıh’umi h’uşt. Huştıme Adıg’e bze oaç’e zetefığe pstewur zediş`ığe h’un fay. Te Türk bzem téğat’ıqu (asimile) téş`ı t’`o bete mızeğogumi tıbze zetéfığe zım kıtıl’exetınew tıoaç’e zetéfığexer yédğaqodıme h’una?. Nepe Türkiye`m şıpsewure Adıg’eme ya bze abz’ex, ç’enguy, sapsığ, kaberdey, wubıx fede yazetefığeme ya neng’e beğaxer liste ş`ığew teş`ex. Mıxeme yaneha ber abz’axxer arımi, Adıg’e makeç’e radyo televizyon programım zeç’emi yaguş`e zefedize zedıxetın fay, areşte zıbğurğaze zı bğum yiguş`eç’em feğasığe programır yémıqo haynapes’’euj.
Adıg’e xasem ç’enguye bzer txaç’e yécaç’e bze zıdaığırem fede, Türkiye`m şıpsewure, Adıg’eme zı kültür (resmi) txaç’e yecaç’e bze yian fay zıorexer kıtxeç’ıx. Mı gupsıser pxencı. Te şhafitığe zié Adıg’e düwele tışıtep, xexığe (resmi) Adıg’e bze tienewi tışıç’ağep, bze zetéfığeme yazırer xepşew aderexer baqodıştıme aşewum miy yiş’üığer sıd ? careşte tıadıg’exer zır zım yibze h’ate pimıhıjew yéjı yibze neha daxe xexığe bze kıfaqo ar adereme yariğadene pıhajığex. S’’ıfıme yafede of dğaseéştıme yape ter tere tıbzem fede tıl’epağeme, tızetéfığeme xabze yetxıjın fay. Taxezırem yibze re yil’epk, yiwunağo aderem neha l’ep’ağe yie neha kabze zereşımıtır cıre nesıfe tışha yituwubıteş’üğep, cıre nesıfe zeç’em serı, seee yioağ, te, terı yaoew adere l’epkıme yafede zew`u tıh’uşüğep.
Çerkes sivil inisiyatif s’’e ziratığe zı Adığ’e k’upur Ankara`m kaqoxi tıç’aleme yabze yécap’em yaşedğaş`ene tıfay, tıbzeç’e televizyon, radyo tıfay yaui l’eğon zışaş`ım adere dernekxer kaxehağexep, yéjıme yapıtxer kixâmığahhanı papç’e make yarağaui yea kiferem fedizir yaş`ağ. Adıg’eme yazew`uğer te tızşıguğure dernekxeme yéj yéje yawukoağ. Zıgorem Adıg’ağem peé zıç’ıp’egorem zıgore zışiorem zıgore zitxırem yapexer xezıse yesağew, yejıxer Adıg’em yiperıt zako zızl’ıtere, yéjme yamıorer mışıph’e, yéj yamış`erer mış`aph’ew zıl’ıtere mı thamıç’exeme ya a kıénağe tınıbjıç’exer kemıwuşıxeme te taperexer yaş`üéğoç’e zızerafağem fede kirafeç’ıştıx. Tınıbjıç’exer cırem kışnewujı akılç’e neha yegupsısew neha uşe h’uxew, yéj yape yil’ı yil’esı şem yihesap yaş`ış’ö, neha ğogu terezım téhan fayex. Te tıfemış`eşüğer ş’ö jüğas’eénç’e sıkuş’üçeguğu, Tham ş’ü ğogur zeexığe ğanefığe kuş’üfiş`ın, ğogumaf tınıbjıç’exer.
Hatko Nuri 11 Melıl’feğu 2011 Ankara / Türkiye
Тэр тэрэу зытэгъаунэхъужьы
Слъэгъугъэу, загъорэмэ яшъхьэ къырикIуагъэхэр сыгу къэкIыжьэу сызегупщысэрэм, чылэмэ къытамыышIэшъут лажьэр тэр тэрэу зэтшIэжьыгъэу зэрэщытыр сыгу къеоу сэлъэгъужы.
Синыбж илъэс 5-рэ 6-рэ азфэгу хъоу, сикIэлэцIыкIугъом, бзылъфыгъэхэр зэдэгущыIхэщтыгъэх, ахэмэ ащыщэу зым ыIогъагъэр ныбжьи къысщымыгъупщэжын фэдизэу гъашIэгъоныгъ икIи зы бзылъфыгъэ горэм угу щигъэкIынэу зы гущыIэ къиIогъагъ,ар сыгу къэкIыжызэпыт. мощтэу иIогъагъ “Сэ сипшъашъэ мы къоим (къуаджэм) десэу мэкъу-мэщ Iофым пылъэу лажьэрэмэ оллахьи ,ныбжьи ясымытын, къралыгъо Iофым хэтэу орэхъуи илъэпкъы семыплъыжьэу, тырку мырку сымыIоу естын, адыгэм есэты сIоу сыпшъашъэ згъэунэхъушъунэп” иIогъагъ.Джащ нэужьым зэриIуагъэм фэдэу ишIыгъ, ишъао адыгэ пшъашъэ къыригъэщагъ, ау ипшъашъэхэр тырку кIалэмэ аритыгъ.Ащ фэдэхэр зэхэзыхырэ адыгэ кIалэмэ ащыщхэм ар шъхьакIоу яшIи адыгэ пшъашъэмэ япчъэIупэ Iумыхьажьхэу, тырку пшъашъэхэр къащэхэу фежьагъэх. Синыбжэгъугорэм къинэу къырахыгъэр сщыгъупшэжьшъурэп, ежьы хэбзэ дахэ хэлъэу, лэжьэкIо хъупхъэу зы ныбжьыкIорэм икъэщэгъу къэсыгъоу,иунагъо кIалэм адыгэ пшъашъэ къыфищэ шIоигъоу пшъэшъэ дэкIогъу зис унэхэм зырыз зырызэу Iухьагъэх.Ау мы кIалэм ежьи иунагъуи лэжьэным пэмыкI оф яшIэрэп, типшъашъэ яттыни яфэдгъэпщылIышъунэп аIуи къыратыгъэп.КIалэри губжьи зы тырку пшъашъэ къиши унагъо хъужьыгъ.Джарэу лъэпкъым илъапсэр, дунаем тетыфэ зэрэтхъэщтым нэмыкI,ежь иужьыкIэ хъущтым емгупщысэу,лъэпкъ гупщысэ зиыIэ адыгэ бзылъфыгъэ тхьамыкIэм ежь илъэпкъ лъэпсэ кIодэу ишIыгъ.
Yеджапэм тышэджэнэ тызыфэжэм мафэм yенэ туркъ бзэкIэ тыгушыа тызшэсагъэ, yеджапIэпIэм тыкъикIыжэ тыкъои тыкъызыкIожырэм тызIушрэмэ тадэгушIа зыхъурэми туркъ бзэкIэ тадэгушIа тыфежагъ, тыгушIакIэ зэхэзыхырэ теyнахьыжыхэмэ тыфегъасакъыны пэе оо yекIоу туркъ бзэ дэхашэ зэжъогъашIагъ къытаоти тегъамысхъэрэштыгъ. тэри аy фэоагъэр тымышIэу, башэ тимыгъапэ туркъ бзэмкIэ тыгушIэштыгъ. илъэс 40 зытекIом ахэмэ къытао яэсагъагъэхэр къыдгурыоагъ. нэпэ иныбж 30 ихэрэмэ, yеж ябзэ ямышIэжы хъугъэх. джарэштэ тэр тэрэ тыбзэ тиягъ yедгъакIыжыгъ.
тылъэпхъы шышэу дзэ (биббашы, албаy, ярбаy, гэнэрал) фэдэ тхьаматэхэр, (миллэт Iэкъил) парлемэнтэрхэр, дууэл офым пыты шхьагърытхэр къытхэкIыгъэх, шхьакIэрэм мыхэмэ язырэм yеж илъэпхъы иш'уагъэ yекIынэ зыцэ имишIэ туркъиэIм, туркъIыгъэм ф элэжагъ, фэбэнагъ, фэпшIылъIыгъ, игъазэфагъ, зэришагъ, иригъаджагъ, фэзэуагъ, фиукIыгъ, зытиргъаукIыхьагъ, зипигъакIодагъ, yеж ибзэ, yеж илъэпхъым илъэпIагъэмэ яфэсакъыгъэп зыцэкIэ яфигъапагъэхэп. (сыхэукъоу сэ сымышIэу мыхэмэ яшышэ адыгагъэм фэлэжагъэ зыгорэ ш'о ш'ошIэмэ, аy ицIэрэ къитфигъахъагъэхэр къысфэш'утхымэ сыгоапэ хъушт). ар имыкъо яшIэн фае пстэур яухыгъэм фэдэ япэ иты плъышъо зиэ загъорэ адыгэхэр, сияси гупсысэ зэтэфыгъэхэмэ япыхьагъэх, сияси партихэмэ яхэхьагъэх сэмэгу сияси бгъум тышыш, жабгъу бгъум тышыш, яогорэм yеж я зэуIугъэр яукъоагъ.
Yежымэ яцIэ ягъауну папкIэ зегъапIиигорэм yемыгупсысхэу, мыукIытэхэу еа къифэрэ пстэур ягъахъагъ. туркъ бзэм морэштэ яоу зы гушыэ хэт “аyраны yокъ ичъмэе, тахьтараIанла гидэр ……” ешъонэ шхыупсы имыэу пхъомгъум тесэу псыунэм зирэгъахьы яо. тэ джа гушыэм фэдэ тизэкIо, иэ блым пстэур урысым къилъэхини османлым къызхэхэхьажыхэ икъышнэIужы иа къыенэжыгъэ илъэпхъым рэ ибзэми илъэпIагъэ имышIэу, имыгъаунэ yеж yежэ иа иригъакIыжыгъ.
нэпэ тылъэпхъ хасэм къизикIыгъэм илъэс I47 текIоагъ. мифэдиз илъэсымэ ифызэгум ми къэкошыгъэ адыгэхэр тIысыхэу yеж ябзэкIэ зыгорэ ятхыгъэп, туркъ бзэкIэ, арап бзэкIэ, адэрэ бзэхэмкIэ тхагъэх yеж ябзэ яшхьа ирапэсэу иритхагъэхэп. тыбзэ рэ тыхабзэ къигъагъунэнэ зэрэугъоипIэ дэрнэкъхэр ягъаукIугъэх. ягъауцугъэ дэрнэкъхэмэ мыадыгэ лъэпхъыхэри зихâлъэш'оагъ, иыгъыныгъэ зиа иралъхьагъэхэмэ яшIэн фаер ямышIэ пшынэ рэ джэгум yео yешIэмэ къапышэу зими шхьамыпэхэ, мыхъушты офыхэмэ япылыхэгорэм илъэсы шэ текIоагъ. латин алфабэ тхакIэ зиэ, туркъиэIм къырыл алафабэ тхакIэ yеджакIэ ширагъашIэнэ иужы ихьахи, мыхъушты офым иужы итыхэ илъэсы шэм ибзэ тэрэзэу иритхэшъунэ, ирэджэшъунэ нэбгэ шэ къизхегъакIш'угъэп. джырэ нэсыфэ еж я бзэкIэ зы чъхылъ хамычъыш'о адыгэ хасэм къикIыгъэ чъхылъыхэмэ яджагъэх. дэрнэкъхэмэ яфэмыгъатэрэзыш'угъэ бзэ офым мы яужырэ илъэсы заулэм, ибзэ шIуIы зылэгъоу иqдыкIэ разы фэмыхъугъэ нэбгэхэр, yеж яшхьа лэжакIэкIэ, латин хьарфхэмкIэ адыгэ алфабэхэр ягъахьазэрыгъэх. а yегъахьазэрыгъэмэ язырэр адэрэмэ енахьа гъатэрэзыгъэу, туркъ бзэм иалфабэ фэдэ (фонэм) макъэ алфабэ шыт, мы алфабэ шIыкIэм адэрэмэ нэхьа сыгу yеугъэ зэрэшытым пэе тыа къифэрэмкIэ апыагъу тыфэхъунэ тыгу итуубытагъ, джырэ нэсыфэ ми фэдизэ бзэ лэжыгъэ рэ икIоцIы мин 65 нэхьабэ гушыэ итэ уасэ хэмылъэ, интэрнэткIэ узфаем улъынэасынэ ухыгъэ (онлинэ) зы гушыалъэ хъугъэ данэф адыгэ алфабэр, къырыл алфабэм пымыкIыхэ яасэу къафдэр / анкъара дэрнэкъим ишхьагърытым имыдэ, яфэзотэнэ ядэрнэкъи кIоагъэ, али ихьсан ым тхьа уогъапсэу ми фэдиз илъэсым упылъыгъ къирамыо, тыхабзэм yемыкIоу мыукIытэхэу нэпэшъотэхэ къыфызэдекIоагъэх. мыр зызэхэтэхым тыш'оэшIы мыхъо зэрхъугъэм тиеупшIагъ, ядии шытыгъэмэ къегъашыпхъагъ. тэри джэдашэ тыгу къеоагъ, мы дэрнэкъхэр ты адыгэ бзэ зыгъакIоды иасэмэ, урысымэ яфэлажэрэмэ я а иралъхьагъэх ш'ооа тIIуи тиригъагупсысыжыгъ.
илъэс I46 икъышнэужы трт радyо тэлэуизyонум адыгэмэ язэкIэрэм ибзэкIэ зы тхьамафэм зы сэхьат ныкъо програм ахьэ къизиратым а програмым изэкIэри къабэрдэy бзэм иубытыжыгъ.
адыгэхэми куртхэмэ яратыгъэ тэлэуизyонум фэдэ зы тэлэIизyон къиратыми нэпэрэм фэдэ тыфэгъацэеш'уштэп, програм зышIышъунэ, зэзшэшъунэ, гушIашъунэ нэбгэ гъэсагъэ зэритимыэм фэшхьафэ, арэштэ (шиIэ – диялэт) зы гушыэ зэтэфыгъэ закъомкIэ хъуштымэ зыцэкIэ мыхъуми хъушт. хьуштымэ адыгэ бзэ оакIэ зэтэфыгъэ пстэур зэдишIыгъэ хъун фаy. тэ туркъ бзэм тегъатIыкIу (асимилэ) тешIы тIIо бэтэ мызэгъогуми тыбзэ зэтефыгъэ зым къытылъэхэтынэу тыоакIэ зэтефыгъэхэр yедгъакIодымэ хъуна?. нэпэ туркъиэIм шыпсэурэ адыгэмэ я бзэ абдзэх, кIэнгуy, сапсыгъ, къабэрдэy, убых фэдэ язэтэфыгъэмэ я нэнгэ бэгъахэр листэ шIыгъэу тэшIэх. мыхэмэ янэхьа бэр абдзаххэр арыми, адыгэ макъэкIэ радyо тэлэIизyон програмым зэкIэми ягушIэ зэфэдизэ зэдыхэтын фаy, арэштэ зыбгъургъазэ зы бгъум игушIэкIэм фэгъасыгъэ програмыр yемыкIо хьаyнапэцIэуж.
адыгэ хасэм кIэнгуе бзэр тхакIэ yеджакIэ бзэ зыдаыгъырэм фэдэ, туркъиэIм шыпсэурэ, адыгэмэ зы къултур (рэсми) тхакIэ еджакIэ бзэ иан фаy зыорэхэр къытхэкIых. мы гупсысэр пхэнджы. тэ шхьафитыгъэ зие адыгэ дууэлэ тышытэп, хэхыгъэ (рэсми) адыгэ бзэ тиэнэуи тышыкIагъэп, бзэ зэтефыгъэмэ язырэр хэпшэу адэрэхэр бакIодыштымэ ашэум ми иш'уыгъэр сыд ? джарэштэ тыадыгэхэр зыр зым ибзэ хъатэ пимыхьыжэу yежы ибзэ нэхьа дахэ хэхыгъэ бзэ къыфакIо ар адэрэмэ яригъадэнэ пыхьажыгъэх. цIыфымэ яфэдэ оф дгъасэештымэ япэ тэр тэрэ тыбзэм фэдэ тылъэпагъэмэ, тызэтефыгъэмэ хабзэ етхыжын фаy. тахэзырэм ибзэ рэ илъэпхъ, иунагъо адэрэм нэхьа лъэпIагъэ иэ нэхьа къабзэ зэрэшымытыр джырэ нэсыфэ тышхьа итуубытэш'угъэп, джырэ нэсыфэ зэкIэм сэры, сэээ иоагъ, тэ, тэры яоэу адэрэ лъэпхъымэ яфэдэ зэуIу тыхъушъугъэп.
чъэркъэс сиIил инисиятиф цIэ зиратыгъэ зы адыгъэ купур анкъараIм къакIохи тыкIалэмэ ябзэ yеджапIэм яшэдгъашIэнэ тыфаy, тыбзэкIэ тэлэIизyон, радyо тыфаy яуи лъэгъон зышашIым адэрэ дэрнэкъхэр къахэхьагъэхэп, yежымэ япытхэр къихâмыгъахьхьаны папкIэ макъэ ярагъауи еа къифэрэм фэдизир яшIагъ. адыгэмэ язэуIугъэр тэ тызшыгугъурэ дэрнэкъхэмэ yеж yежэ яукъоагъ. зыгорэм адыгагъэм пэе зыкIыпIэгорэм зыгорэ зышиорэм зыгорэ зитхырэм япэхэр хэзысэ есагъэу, ежыхэр адыгэм ипэрыт закъо зызлъытэрэ, yежмэ ямыорэр мышыпхъэ, yеж ямышIэрэр мышIапхъэу зылъытэрэ мы тхьамыкIэхэмэ я а къыенагъэ тыныбжыкIэхэр къэмыушыхэмэ тэ тапэрэхэр яшIуегъокIэ зызэрафагъэм фэдэ къирафэкIыштых. тыныбжыкIэхэр джырэм къышнэужы акъылкIэ нэхьа егупсысэу нэхьа ушэ хъухэу, yеж япэ илъы илъэсы шэм ихьэсап яшIыш'о, нэхьа гъогу тэрэзым техьан фаех. тэ тыфэмышIэшъугъэр ш'о жъогъацэенкIэ сыкъуш'учъэгугъу, тхьам ш'у гъогур зээхыгъэ гъанэфыгъэ къуш'уфишIын, гъогумаф тыныбжыкIэхэр.
хьаткъо нури II мэлылъфэгъу 20II анкъара / туркъиэ
