ANKSİYÉTÉ ( GUMEÇ’) WUKOAĞE LAJEXER
-“Gupeğu kısfeqo, sek’ude, sızeopç’e, sithalenı fede seh’u
-“Téléfon k’éwome, pşem K’éwoxeme sıgu’ meperıpezı sıgu’ psınç’e psınç’e yéwoe feje. Sıç’alexeme, kısfeşıtxeme yaşha deyé zıgore k’iriqoağe fede sıgu keç’ızı cedaşe safıtéşınıha.”
-“Ziy xemıl’e ayé ayé sıgu yéwo. Sımecenığe deyixer kısequğe sıgu keç’ı. Se sıgu zı sımecağe yimıe şıtep seozı sıgu keç’ı. Sımece wunexeme zağore seqozı zesağapl’ıx. Zétéfığe pıpl’ıhaç’eher yéseğaş`ıx. Doktorxeme ziy wulajep k’isao betımi a sımecağe ş`ıç’er zepıte kısequ. Doktor azexeme yeazeğuxer ç’öşı h’ujırep”.
-“Areşte zı gupeğuşüxe kısfeqok’i sıl’`eşt, sçha zğaqodışt amırimi sıakıl kıs a éqodeşt seozı cade seşıne. Sızdeşıtım sışıtışürep. Tereze jı kısfaşerep, seç’ezezı, ş`ıal’`e kısfeqo setxıyi. Sçha k’éqoç’ı. Mıxeme yapapç’e psınç’e qoaç’eç’e sımece wuneme yaguzejöeğu sérwisım sışew meh’u”.
Yıpşe tétı kıxeşığe ş`ıç’exer şö küşfaqow, amırıme küşfeşıtım yéöşl’eğul’`e meh’u. Mı zepstéwur zı feh’urer psikoloji sımecenığe zereh’uşüştır şü akılı yüjğal’. Psikiyatrim anksiyété zıfat’`ore gupsıse şıtıç’em miy fede kıxeşıç’e pstewur k’iğal’ağo meh’u.
Anksiyétér sıd?
Gumeç’, guqodığ amırıme gupeğu sımacenığe s’’exer yét’`oem l’eiştıx. Anksiyétér, s’’ıfı pstewum zağore kıfeqore şınağoem fede zı yégupsısıç’e. Sımacem gupsıseç’e yişınağo xah’o feh’uğeğe k’éaote. Ayé zı gore h’uştı fedew, zı feh’uğer yimış`e zı guağu kafeqo.
Şınağoer, ogum k’iç’e yiyağe kozğaç’ıpeştı şıph’em fedekabze, ay fedem guç’e pkıç’e sıdeşte wuzedéqoştım fedekabze guç’e pkıç’e guzajöw yéş`ı. Miy fede şıph’e zı şınağoem uş`ere s’’ıfı pstewum şıneğoeşüxem diş`iğe yipkıç’i kızfirixışt, zıfiş`ışt. Yigu fabje yéwo fejeşt, ç’ezezışt, pş`at’e kexışt, yine k’upse yinı meh’u, metxıyı, yis’ıxer zade mewuçux…fb. Anksiyété: zıfeh’urer tımış`e, zıpeér zexefığe zexetç’ıç’e şımıtew qos’’ımç’e, kıttel’edere şınağom, gupsıseç’e zıfirixın ş`ıç’er arı. Şınenığom zereh’urem fede, pkıç’ewi fiirıl’ınır dıxetewi zı ş`ıç’e yie şıt. Anksiyété, maç’edede zıgu témıpsefağe, ğapsığe gupsıse zereh’urem feşhafewi, zıéşınıhajınım nesıfe yil’eşığe zéblih’o meh’u.
Anksiyété wukoağer sıd?
Anksiyété, s’’ıfı pstewum zağore kıfeqore zı gupsıse ş`ıç’e. Miy fede gupsısexer zıgu kemç’ığew zıs’e s’’ıfı şıep. S’’ıfım yişıaç’e yiriqoşö, yianeğune yézeğışüe, yiş`en fayé zağore ş`aph’exer yiğaterezışünı peé zériğaqoç’ışöw h’unı peé değo psewunığe yie zı anksiyété yien fay, zı s’’ıfım yipsewunığe şıaç’e yiwuko zıfejerem yikışnewujı guğe xefene féje.
• S’’ıfır zirilajere ofı re yiwunağo şıaç’e yiyağ yéç’ı féjağeme.
• S’’fıxeme yadeşıaç’e, yadizéqoaç’eç’e k’inığe yirıtı féjağeme.
• Mafe qos’’ım zepıte yipe keç’e, mafem yineha berer areşteç’e biliğaç’ew féjağeme.
• Mı yégupsısıç’er zışimğadewuşöw zıfemıajejışüme.
• Yéneha maç’e maze 6 fedize mı şıaç’emç’e mepsewume. Sımecenığer
psikiyatrik (Anksiyété wukoağe) h’unı şınağor be.
Şöpésıne Not: Zışımığağupşen fayér Anksiyété wukoağe guş`ar, psikiyatrim yizı zetéfığe zakor are şıtew zı zetéfığem yisımace ş`ıç’e yétığe s’’e. Psikiyatrim yiqos’’ miy fede sımace zetéfığe s’’exer yiew şıt. Zağore sımaceme yathawsıxaç’e re k’iğal’ağo ş`ıç’er zefedehazere zereşıtım peé. Pémış`ı sımecenığemi zefede ş`ıç’exer k’iğal’ağow yéwol’eğol’`e. Yizexez’ıç’er psikiyatri aze doktorxeme zéxafım yaleç’ışt.
Pémış`e sıd fede keğal’eğoaç’exer yépl’eğul’`ere.?
• Gumızeğoen, zığapsın, gus’efen
• Gupeğu, zejün
• Ş`exe pşın
• Fesake yémıgupsısışün, zı guğem téwbıtağe yémıgupsısışün
• Şıyé wukoağe
• Pısınç’e xeştıç’e, ziğapsığew şıtın.
Feşhafe:
• Şha wuz, şha k’éqoç’ın, şha wutebjen re şha brezağ şü`eş`ın.
• Thaqumexeme make g’ırzı yariucın,zepecen.
• Şü`erke l’eğun
• Je qos’’ı ğuén.
• Gu yéwoen.
• Jı yimğotın, ş`ex ş`exe jı keşen jı tın fayé h’un.
• Bğegum téğawoağe kıfeqon, mewuze kıfeqon.
• Lıwh’oxer bjıbjıten re wuzınığexer.
• Şxal’e beg’ığe, yışxığer yimığat’ıquşün, sın, wuzın, gumein, jın.
• Ç’et’iy lejaç’er terezı mıh’un, jı başe kıxeç’ın.
• Zepıte şew s’’ıqum yiç’ın.
Zetéfığexer yiéxa?
Zeéşınıhajın wukoağe (panik)( Agorafobi diş`iğe - Agorafobi ş`imığe)
Zeéşınıhajın wukoağe otağe yimıe Agorafobi
Yéj feş`ış`ığe şınaç’e (Fobi)
Sosyal şınaç’e (Fobi)
Obsesif-Kompulsif (Nığe yişığe – L’`ığe yişın) wukoağe
Téwoen (travma) (yédırsın) yikışnewujı ziwuxın (Stres) wukoağe
wuteşöağe Stres Wukoağe
Zel’iwubğuğe Anksiyété wukoağe.
Anksiyété wukoağer, xetıme yapl’eğul’`ere?
Anksiyété wukağer nebg’e 100 yiqos’’ı nebg’e 30 ım psawo şıefe yizı l’eh’anım mı sımecağer kequğew, fzegum k’ihaw meh’u. Neha beremç’e mı sımacenığer, kul’fığeme yenaha bzıl’fığexeme yiral’eğul’`e. Zı kulfığer sımace meh’ume, bzıl’eığe t’`ur sımace h’uğe wutéteraze.
Mı sımecağer nıbjı pstewum fızegum k’iha meh’u.
Sıd ş`en fay?
Zeresımacer, yiş`ıç’eç’e kıxeşı féjağe sımacexer yape sımace wunem yiguzejöğu puwtığem maşex. Amırıme qos’’ı doktor aze polikılinikim maşex. Anksiyété Wukoğe zié sımace ber, fizik kıxeşıç’er yığah’ujıne, neha beremç’e qos’’ım yépl’ıre azexemre gum yépl’ıre kardiyolog`xeme, gastroéntérolog`xeme, bğegu sımecenığe azexeme, nörolog aze doktorxeme yadiyi maqoxezı zirağapl’ıx.
Sımecağe beme, Anksiyété wukağem k’iritıre kiğal’ağore ş`ıç’exer kiğalağo meh’uşü. Ay papç’e yape adere sımecağeme yazırer yia, yimıa tereze zexefığe pıplıhağen fay. Ay feşhafe zepıte bere alkol yéşönım re wuzpişe maddéxemi mıy fede sımecağe ş`ıç’e keğalağo zereşıtır yaş`e.
ş`eğen fayér, pıpl’ıhaxer ş`ığe fizik pkıç’e, organik lajeç’e, laje yimıew kızéç’ırem, mı sımacenığer Anksiyété sımecenığe zereşıtır zışımğağupşeğen fay. Yaş`ığe tétkik pstewum k’iç’ıremç’e kıxeşew zı sımecağe xemıl’ı zıh’urem doktor azexeme sımacem ziy laje wüép yiraomi sımacem yipisikoloji yégupsısıç’eç’e ar şüeşı bğah’unır k’indede meh’u. K’iğal’ağore, zı tét ş`ıcemç’e anksiyété pisikolojik sımace ş`ıç’er zépl’eğul’`erem yıkışnewujı ş`en fayér sımacer zı psikiyatri doktor azem yéğal’eğuğen fay.
Anksiyété wukoağexer psikotérapiç’e amırıme azeğuç’e bğah’ujım wol’eix. Azeğuç’e şü`ı ğah’ujını papç’e yenaha maç’e maze 6 ım neha maze berem azeğu deığığen fay.
Hatko Nuri Ersoy
