Hépatit C, er wuşışınene zı sımecenığep
Türkiye`m zı milyonum peblağ’e Hépatit C sımecenığe zıpıl’ s’’ıfı yis. Mı sımace ş´ıç’em, şüır (kanser) yiş´epewi meh’u. Şhaç’erem mı sımecenığem şöremığaşın. Türkiye “Karaciğer Araştırmaları Dérnéği “Hépatit C Güncelleme 2008” yis’’ece zerwğoyiğe Aze Doktorxeme yaşışe Prof. Dr. Nurdan Tözün re Prof. Dr. Yılmaz Çakaloğlu mı ş´enığexer k’itatığ.
Sımace s’’fıxer s’’fıxeme zixağaharep.
“Hépatit C zı pıl’ı sımacexer s’’fıxeme zixağaharep. AIDS sımecenığem fede zı sımecenığe deyı yaşü´eş´ı. Şxaç’erem mı gupsısıç’er pxenç’ı. Mı dızéqoaç’em sımacem yiwunağo yireş´ı. zeşhağusexer zexeç’ıjıne yiş´ewi meh’u. Mır zı sosyal guğe ofew tape yil’. Hépatit C sımacexer, ketuwkozenın yihak. Tı s’’ıfıxeme mı sımecenığer değo zexaş´ıç’ın fay.
Hépatit C sımecenığer adere mısımace s’’fıme ş´exe yapıhaw şıtep.
Hépatit C er zepıxığoayé zı sımecenığe. Mı sımecenığer sımace h’uğem pase ziral’eğul’`erem, sımace h’uğaém yişü´ı h’ujıç’e % 100 nese, şü´ı yağah’ujım yal’eç’ı. Sımecenığer, sımace h’uğem gus’afe zıfaş´ırem yil’ı şışe zı t’eöq kıxaşızı tést zaş´ırem pıhağeme kıxeşı. Şhaç’erem zı s’’fım mı wirusır zıpıhağe l’eh’anım, zı thamafe kışnewujı yét’´uonere thamafem yifızegu kıxeşıne meh’u.
Sımecağer zıpıhağem, yapere maze pl’´ım zirağotıl’´erem yişü´ı h’ujıce % 100 ğas’éağe şü´ı yağah’ujım yal’eç’ı.
Kronik Hépatit C mç’e, Türkiye’m bere şal’eğurem yiş´ıç’e (tip) genotip (1) zım peé % 60, genotip 2-3 peéri % 80-90 şü´ı dğah’ujışüne ş´ace tie şıt. Mı Tıp lejaç’e kewkozenığer, würusım wukıénıjıne yikışnewujımi guğe kıfemıh’ujıne şü´ı meh’ujıx.
Zı milyon peblağe Hépatit C zıpıl’e sımace tie şıt.
Türkiye’m zı milyon Hépatit C zıxel’e sımace yisew yaşüeş´ı. Yipeç’e kızeret’`oağem fede, mı sımecenığer zıpıhağem pase tızuş´erem, Hépatit C er wuşışınene zısımecenığe h’urep. Zağore Hépatit C sımacexer şü`ı zıh’ujıxe yikışnewujı, doktor neam étığen fay. Cırem kışnewujı şü´ı sıh’ujığ. yio doktorur zızébğapl’ıştı wah’texer ç’ase kemığaneğen fay. Şü´ı yağah’ujığe sımacer şhafite kemığanew yikune zı wah’te téqofe zağore téstxer yağaş´ığe fepl’ırığen fay..
yil’es 1992 yipe mı sımacağer be şıağ
Hépatit C er zıpıhağem yimış´e yil’es 20-30 zıtéqorem şü´ır sımace deyı yeş´ı. Şhaç’erem mı şıtıç’em şüşımşın. Tı s’’ıfıxer yéj ziş´ejew, uşe zıh’urem mı sımecenığem yipe tı keç’ışüne şıt. Mı sımecağer be zıh’uğe l’eh’anır yil’es 1992 ım yipe zereşıtır tel’eğu. Mı sımecağem yi tést ş´ıç’e yil’es1992 -1993 ım yi kışnewujı Türkiye,m şaş´ı féjağex. Mı bleç’ığem yikışnewujı Hépatit C zıpıhağexer neha maç’e h’uğe. Kronik Hépatit C zıpıl’ı (zexemiş´ıç’e bağore) tı sımacexeme ya neha berem yil’es 1992 yipe mı würusur yapıhağ
Hépatit C sımecenığer kezğal’ağore kıxeşıç’exer sıdıx ?
Hépatit C, Hépatit C virüsü (HCV) zeş´iğım, şü´ır şını zış´ıre zı sımecağe. Hépatit C zıpıhağe sımaceme yeneha berem wirusur ziph’aterem yikışnewujı sımecağer pase kıxemışe, yiral’emığul’´eşö, meh’u. Zağore sımacexeme mı wirusır yapkı zıxaharem yikışnewujı, mafe 15 re maze 6 yifızegu zeblih’ow, şıa xehağem fede thamafe 1-2 yikudiye zı ğal’eğoaç’e yiew, yipkıxer mewuzı, mışxe, gu memein fedexemç’e k’iğal’ağo féje.
Sımecağer sıdeşte ya pıhare ?
Xetıxeme tést yirağaş´ın fay?
1)yil’es 1995 re ay yipeç’e l’ı re a l’ım xetıme yaşışe ziratığe s’’fıxer.
2) Yipkıç’e yabzığe (opérasyon) s’’ıfıxer.
3) Kronik alkol yeşörexer.
4) Cıremç’e, amırıme yipeç’e pkır zığawtabjere ğaç’exer ( yi l’ıntfeç’e pemiş´ı zetıç’eç’e) zezıtıre zıdez´ığırexer.
5) Şınağo risk ziéxer (sımaceme yaofım pl’ı lej’aqoxer)
6) Bzıl’fığe bzacexer, homoseksüel kul’fığexe re miy fede of şüéyim pıl’ıxer.
7) HCV ç’e infekte s’’fıxer.
8) Hemodiyaliz sımacexer.
9) Yıişö tamğe fézğaş´ığexer- upe – bzegu – thaqume, pe fede yipkıxer yézğağonığe pıl’ha (piercing) yézğaş´ğexer.
10) Zeç’e psewunığe kontrol, ‘check-up’ yézğaş´ıre s’’ıfı pstewum yenaha maç’e ze anti-HCV tést yirağaş´ın fay.
Anti-HCV téstır pozitife k’iç’ırexer, mıh’o mıh’une mı sımecağem xezş´ıç’re doktor (gastroenteroloji-hepatoloji azem, infeksiyon sımecenığexer azem amırıme qos’’ı sımecenığe azem) ziriğal’eğun fay.
Sımece h’uğexeme mı sımecağer yağaş´en, ğaseğen fayex.
Psewunığe lejaqoxeme Hépatit C peé yaş´en fayexer yikune yağaş´en, ğaseğen fayéx. Sımacem re wunem disı adere nebğ’exemi mı sımecağer yağaş´ağew sımacem zeredizeqoştı ş`ıç’exer yeğaş`eğen fay. …
Hatko Nuri Ersoy
