NASA,em, yı woşöguşha téléskob Hubble'ım şıje zı jöağo kezquhagorem yı woşöşha karbondioksit re karbonmonoksit téte yığotığ.
10 – 12 - 2008
Amerika wöşö lejac’e re wöşöguşha pıpl’ıhare wuçuğe (NASA),em yı wöşöguşha téléskob Hubble'ım şıje zı jöağo kezıquharegorem yı wöşögu şha karbondioksit re karbonmonoksit téte yığotığe miy kiğal’ağoremc’e Dünayem pemış`e wuşıpsewum l’ec’ıne zı xeğogu ş`e ğotınım yapere hal’ebeku dzıc’e h’unec’e xepl’exe kaoağ.
NASA'em txığe kiotağemc’e, Hubble'ım nefne yıl’es 63 peşıje yı yınığe Jüpiter jöağoem fedize yıne zı jöağo kezquhagorem yışhağı CO2 téte şıtew "Dünya'yem fede zı şıpsewuc’e zerier kezğal’eğoştı organik zexetxer yié zereşıtır tıztétı Dünayem pemış`e şıac’e zié pemış`ı jöağo kezquha zereşıem yapere zeğaş`eğu h’uğe h’un l’eişt.
Hubble wöşöguşha Teleskobum yı Bilim E’nstitüm şışe Ray Villard,ı “psewuc’e amal kümıtını fedize febaşe psım ş`ıc’ew re gaz şıtıc’eew "HD 189733b" ts’e ziratığe mı jöağo kezquharem şıpsewure yağotığe şımıte, şhac’erem mı jöağo kezquharem psewunığe zereşıer kezğal’ağore, biyolojik wujı kıfezğanejıne zı kimya kıénıjığe ş`ıc’e yi`ı” yıui kioağ.
Bilim ts’fıxeme mı jöağo kezquharem yı wüşögu şhağu psı pah’e re organik métan molekülxer xete ş`ıc’e yie şıt yaoağe zereşıtır kezıotejığe Ray Villard,ı “ ya neha tı gu zığal’eperıpağer karbondioksit téte zeredğotığer arı mı ş`ıc’er Dünayéem zereşıh’urem fede biyolojik lejac’exem yepxığe h’uğe kiéc’ın l’eişt.” Yıoağ.
Mı şıje jöağo keqoc’ım CO2 re karbonmonoksit tezıl’eğoğer, NASA'em Kaliforniya c’ıp’em Jet Motorxeme ya Laboratuvarı, jöağo kezquhaxereme kapıpsıre nefne pl’ıjth’oabje ibıxeme Hubble c’e yapıpl’ıhare Mark Swain yi ts’e bilim ts’ıfım yığotığ.
AA
наса,эм, и ошъогушхьа телескъоб хьубблэ'ым шыжэ зы жъуагъо къэзкIухьагорэм и ошъошхьа къарбондиокъсит рэ къарбонмонокъсит тетэ игъотыгъ.
10 – 12 - 2008
амэрикъа уошъо лэжакIэ рэ уошъогушхьа пыплъыхьарэ уцугъэ (наса),эм и уошъогушхьа телескъоб хьубблэ'ым шыжэ зы жъуагъо къэзыкIухьарэгорэм и уошъогу шхьа къарбондиокъсит рэ къарбонмонокъсит тетэ игъотыгъэ ми къигъалъагъорэмкIэ дунаем пэмышIэ ушыпсэум лъэкIынэ зы хэгъогу шIэ гъотыным япэрэ хьалъэбэкъу дзыкIэ хъунэкIэ хэплъэхэ къаоагъ.
наса'эм тхыгъэ къиотагъэмкIэ, хьубблэ'ым нэфнэ илъэс 63 пэшыжэ и иныгъэ жъопитэр жъуагъоэм фэдизэ инэ зы жъуагъо къэзкIухьагорэм ишхьагъы джо2 тетэ шытэу "дуня'ем фэдэ зы шыпсэукIэ зэриэр къэзгъалъэгъошты органикъ зэхэтхэр ие зэрэшытыр тызтеты дунаем пэмышIэ шыакIэ зие пэмышIы жъуагъо къэзкIухьа зэрэшыэм япэрэ зэгъашIэгъу хъугъэ хъун лъэишт.
хьубблэ уошъогушхьа тэлэскъобум и билим э'нститум шышэ раy Iиллард,ы “псэукIэ амал къумытыны фэдизэ фэбашэ псым шIыкIэу рэ газ шытыкIээу "хьд 189733б" цIэ зиратыгъэ мы жъуагъо къэзкIухьарэм шыпсэурэ ягъотыгъэ шымытэ, шхьакIэрэм мы жъуагъо къэзкIухьарэм псэуныгъэ зэрэшыэр къэзгъалъагъорэ, биоложикъ ужы къыфэзгъанэжынэ зы къимя къыеныжыгъэ шIыкIэ иIы” иуи къиоагъ.
билим цIфыхэмэ мы жъуагъо къэзкIухьарэм и уушъогу шхьагъу псы пахъэ рэ органикъ метан молэкъулхэр хэтэ шIыкIэ иэ шыт яоагъэ зэрэшытыр къэзыотэжыгъэ раy Iиллард,ы “ я нэхьа ты гу зыгъалъэпэрыпагъэр къарбондиокъсит тетэ зэрэдгъотыгъэр ары мы шIыкIэр дунаyеэм зэрэшыхъурэм фэдэ биоложикъ лэжакIэхэм епхыгъэ хъугъэ къиекIын лъэишт.” иоагъ.
мы шыжэ жъуагъо къэкIокIым джо2 рэ къарбонмонокъсит тэзылъэгъогъэр, наса'эм къалифорния кIыпIэм жэт моторхэмэ я лаборатуIары, жъуагъо къэзкIухьахэрэмэ къапыпсырэ нэфнэ плъыжтхъоабжэ ибыхэмэ хьубблэ кIэ япыплъыхьарэ маркъ суаин и цIэ билим цIыфым игъотыгъ.
|
